Nakon dva milenija potekla voda iz fontane u Gradu gladijatora: Zasjao antički grad Kibyra

“Dobro došli u Kibyru, mjesto gdje žive hrabri ljudi i uzgajaju brze ratne konje”, tako glasi natpis kojeg su turski arheolozi 2016. pronašli na ploči tokom iskopavanja u Burduru, turskom gradu na zapadu Anadolije. Otkriven je cijeli jedan grad s centralnom fontanom, a to veliko kulturno-arheološko postignuće ugledalo je svjetlo dana – svježa i pitka izvorska voda potekla je iz veličanstvene fontane drevnog grada Kibyre.

Nakon devetomjesečne obnove i spajanja fontane na izvor sa kojeg se napajala prije dva milenija, oživjela je veličanstvena slika u burdurskom okrugu Gölhisar.

Fontana Kibyra, stara 2.000 godina, podignuta je za vrijeme vladavine Rimskog carstva. Građevina sa dva bazena, stepeništem i terasom izgrađena je 23. godine nove ere, kada je grad obnovljen nakon velikog zemljotresa. Funkcionisao je skoro 700 godina. Fontana visoka 7,5 i široka 15 metara sadrži stubove, a masivna struktura živopisno ilustruje kako je drevni grad nekada zadovoljavao svoje potrebe za vodom te je izvrstan živući primjer arhitektonske vizualnosti i estetike predstavljene u agori. Restauracija monumentalne fontane u ovom drevnom gradu, otkrivenom 2016. godine i uvrštenom iste godine na UNESCO listu svjetske baštine, provedena je uz podršku turskog Ministarstva kulture i turizma i Grada Burdura.

Kibyra – Grad gladijatora

Smještena na zapadnoj padini Gölhisara, Kibyra je bila pozicionirana na prostranom mjestu. Iako značenje „Kibyra“ do danas nije poznato, pretpostavlja se da je luvijskog porijekla, jezika koji se široko govorio u zapadnoj i jugozapadnoj Anadoliji počevši od kasnog bronzanog doba, a kasnije je pretvoren u helenski jezik. Kibyra je svojevremeno bila planinsko odmaralište, a kao jedan od najvažnijih gradova rimske civilizacije uzdignuta je na nadmorskoj visini između 1.100 i 1.300 metara. Između šume kleka i kedra, grad je bio pogodan za poljoprivredu, stočarstvo, medicinu i rad sa željezom i keramikom. Vjeruje se da imao kosmopolitsku strukturu, ekonomiju i vojsku te da je narod govorio četiri različita jezika. Izvori tvrde da se na ulazu u grad nalazio stadion smatran jednim od najveličanstvenijih u drevnoj Anadoliji, primao je oko 10.000 ljudi i bio domaćin epskih gladijatorskih takmičenja čime je Kibyra dobila titulu „Grad gladijatora“. Druge značajne građevine u Kibyri su odeon sa mozaikom Meduze u dijelu orkestra, agora izgrađena oko trgovačke ulice sa stubovima, rimsko kupatilo antičkog grada te antičko pozorište.

Drugi antički grad sa fontanom

Prilikom iskopavanja i restauracije monumentalne fontane – sa dva bazena i 192 arhitektonska bloka, od kojih je 168 originalnih, utvrđeno je da se fontana sastoji od tri osnovne cjeline. U središtu fontane uzdignuta je okrugla kula sa šest stubova koji je okružuju. Na mjestu gdje teče voda postavljeno je šest skulptura lavova i pantera. Samo dvije od ovih statua otkrivene su tokom iskopavanja, a dvije originalne skulpture izložene su u gradskom Muzeju Burdur.

Burdur je dom dviju monumentalnih antičkih fontana. Prva otkrivena je Antoninova fontana stara 1.800 godina u drevnom gradu Sagalassosu, u četvrti. Završetkom restauratorskih radova, Kibyra je druga lokacija na kojoj se nalazi funkcionalna drevna fontana.

Opsežni proces restauracije nadgledao je šef Komisije za iskopavanja, profesor Şükrü Özüdoğru, zajedno sa stručnim timom arheologa, restauratora i arhitekata.

Posljednjih godina, brojni historijski artefakti otkriveni su i raspoređeni u muzeje širom Turske gdje se užurbano radi na arheološkim iskopavanjima i istraživanju. U 2022. godini, 10.500 artefakata pronađeno je tokom 713 arheoloških iskopavanja u Turskoj, zemlji koja je najbolje rangirana zemlja svijeta po broju arheoloških iskopavanja.