Sarajevo Film Festival: Promicanje rodne ravnopravnosti kroz posebne nagrade i podršku ženama u filmskoj industriji

Tokom protekle decenije, Sarajevo Film Festival aktivno je razvijao programe i strateška partnerstva usmjerena na rješavanje pitanja rodne neravnoteže i osnaživanje glasova žena u filmskoj industriji.

Nadovezujući se na Sarajevsku deklaraciju, rezultat konferencije iz 2014. godine koju su zajednički organizovali Vijeće Evrope, Sarajevo Film Festival uz svoju profesionalnu platformu CineLink Industry Days, uveli su ciljane inicijative za promociju rodne ravnopravnosti, osnaživanje filmskih radnica i borbu protiv sistemskih nejednakosti unutar regionalnog i evropskog filmskog okruženja. Od potpisivanja Povelje 50/50 do 2020. godine, Sarajevo Film Festival je pokazao jasnu posvećenost uravnoteženijoj zastupljenosti rediteljica i reditelja u svojim ključnim programskim sekcijama. Ova posvećenost ima veći utjecaj kada se posmatra u odnosu na širi evropski kontekst, gdje su žene i dalje značajno nedovoljno zastupljene, sa samo 26% produkcija koje su režirale žene, prema istraživanju Evropskog audiovizuelnog opservatorija, objavljenog 2023. godine.

Ova putanja osnažuje ulogu Sarajevo Film Festivala kao pokretača kulturnih promjena i njegovu kontinuiranu posvećenost unaprjeđenju jednakosti kako na ekranu tako i unutar industrije.

Pored rastućeg regionalnog dosega, strategija rodne ravnopravnosti Festivala je ojačana kroz saradnju u kojoj sudjeluju ključni partneri: Mastercard, Ujedinjene nacije u Bosni i Hercegovini i Slovenački filmski centar, koji podržavaju filmske autorice kroz posebne nagrade.

Fondacija UNIQA SEE Future, koju je 2024. godine osnovala UNIQA, pokrenula je Program podrške filmskim autoricama kako bi ženama pružila mogućnosti za produkciju i umrežavanje širom Bosne i Hercegovine, Hrvatske, Srbije, Crne Gore, Bugarske i Rumunije. Inicijativi su se od tada pridružili Filmski centar Crne Gore i Filmski centar Srbije, a prve dobitnice programa predstavljene su u junu ove godine na Slano Film Days.

Dvije temeljne nagrade, Specijalna nagrada Sarajevo Film Festivala za promicanje rodne ravnopravnosti te CineLink Female Voices, uspostavljene kroz ključna institucionalna partnerstva, stoje kao stubovi šire posvećenosti Festivala društvenim promjenama, slaveći rodnu ravnopravnost i osnaživanje žena u filmu kao bitne vrijednosti kako na ekranu tako i van njega.

Specijalna nagrada Sarajevo Film Festivala za promicanje rodne ravnopravnosti – u partnerstvu sa kompanijom Mastercard

Osnovana u partnerstvu s kompanijom Mastercard, Specijalna nagrada za rodnu ravnopravnost Sarajevo Film Festivala ima i novčani iznos od od 7.500 eura. Ova nagrada povezuje različite kategorije, a dodjeljuje se rediteljici čiji debitantski rad pokazuje snažan autorski glas i doprinosi rodnoj ravnoteži u kinematografiji. Nagrada odražava zajedničku viziju inkluzivnog pripovijedanja i važnosti davanja platforme novim glasovima u globalnoj kinematografiji.

Ovogodišnju dobitnicu Specijalne nagrade Sarajevo Film Festivala za rodnu ravnopravnost odabrat će tročlani žiri, kojeg čine Anna Croneman, Ivan Marinović i Norika Sefa.

Anna Croneman, švedska filmska i televizijska producentica, koja je preuzela ulogu izvršne direktorice Švedskog filmskog instituta u aprilu 2024. godine. Sa iskustvom u filmskoj industriji, Croneman je stekla zvanje producentice na Švedskom instituta za dramsku umjetnost i od tada je stekla izniman portfelj, producirajući cijenjene TV drame i igrane filmove. Godine 2017. imenovana je za voditeljicu Odjela za televizijsku dramu na švedskoj nacionalnoj televizijskoj kući Sveriges Television (SVT), a tu je funkciju obavljala s velikim uspjehom do svog sadašnjeg imenovanja za izvršnu direktoricu. Pored svojih postignuća na ekranu, Croneman je imala značajne liderske uloge i van ekrana. Bila je potpredsjednica odbora Švedskog filmskog instituta i predsjedavala je sekcijom Udruženja švedskih filmskih i TV producenata za igrane filmove i TV drame. Kao izvršna direktorica, Croneman vodi Švedski filmski institut kroz izazovni period u švedskoj kinematografiji, s fokusom na jačanje filmske produkcije, distribucije i očuvanje naslijeđa.

Ivan Marinović je višestruko nagrađivani reditelj, scenarist i producent iz Crne Gore. Njegov debitantski dugometražni igrani film „Igla ispod praga“ premijerno je prikazan u Takmičarskom programu Sarajevo Film Festivala 2016. godine. Film je prikazan na više od 50 međunarodnih i regionalnih festivala. Film je ujedno bio i službeni kandidat Crne Gore za Oscara®. Njegov drugi igrani film, „Živi i zdravi“, imao je svjetsku premijeru u glavnom takmičarskom programu Black Nights Film Festivala u Tallinnu, Estonija, 2023. godine. Dobio je pohvale kritičara na regionalnim i evropskim festivalima, osvojivši nekoliko nagrada, uključujući nagradu kritičara FEDEORA. Njegova predstojeća TV serija „Hotel**“, u kojoj glumi Nikola Đuričko, uskoro će imati premijeru. Ivan je i koproducent filmova „Sam samcat“ Bobe Jelčića (Sarajevo Film Festival), „Radnička klasa ide u pakao“ Mladena Đorđevića (Toronto International Film Festival), „Yugo Florida“ Vladimira Tagića i „Djeca pjevaju hitove“ Mine Đukić (trenutno u pretprodukciji). Predavao je kao gostujući predavač na FAMU u Pragu i FIOFA Institutu u Ohridu, a održao je i specijaliziranu radionicu (Master Class) na Chapman Univerzitetu u Kaliforniji. Član je Evropske filmske akademije (EFA).

Norika Sefa je filmska rediteljica sa Kosova*, najpoznatija po svom hvaljenom debitantskom filmu iz 2021. godine „Tražeći Veneru“. Film je dobio brojna priznanja po cijelom svijetu, etablirajući se kao hrabri novi glas u savremenoj kinematografiji. Scenaristica i rediteljica, Norika je također producentica i montažerka svojih filmova. Njeni raniji projekti uključuju „Desde Arriba“, kratki dokumentarac snimljen u peruanskoj džungli pod mentorstvom Wernera Herzoga. Njen najnoviji projekt, avangardni kratki film „Kao bolesno žuta“ (2024.), proširuje njen prepoznatljivi stil – koristeći eksperimentalni dokumentarac za istraživanje novog emocionalnog i estetskog terena. Norika je kroz projekcije i govore svoj rad predstavljala na različitim kulturnim i umjetničkim institucijama, često raspravljajući o svom izrazitom filmskom stilu i svom iskustvu na mladoj kosovskoj filmskoj sceni. Uz svoje kreativne radove , aktivno se bavi podučavanjem. Članica je Evropske filmske akademije. Norika je prva dobitnica Nagrade za rodnu ravnopravnost za svoj film „Tražeći Veneru“.

Anna Croneman, Ivan Marinović, Norika Sefa

Nagrada CineLink Female Voices – Podrška filmovima i serijama o kojima ćete govoriti sutra – u partnerstvu sa Slovenačkim filmskim centrom i Ujedinjenim nacijama u Bosni i Hercegovini

Nagrada CineLink Female Voices (u novčanom iznosu od 20.000 eura) osmišljena je i pokrenuta sa Slovenačkim filmskim centrom kako bi se ukazalo na kontinuirani nedostatak ženskih perspektiva u kinematografiji Jugoistočne Evrope. U okviru programa CineLink Co-Production Market i CineLink Drama, podržava projekte u razvoju koje vode producentice i rediteljice, nudeći im veću vidljivost i finansijsko ohrabrenje da svoj rad ožive. Prepoznajući da je osnaživanje ženskih glasova i priča integralno za unaprjeđenje agende Žene, mir i sigurnost i izgradnju inkluzivnih, miroljubivih društava, Ujedinjene nacije u Bosni i Hercegovini pridružile su se 2024. godine kao suosnivač, uz podršku projekta Fonda za izgradnju mira (PBF) Generalnog sekretara UN-a „Žene vode na putu mira i sigurnosti u Bosni i Hercegovini“, koji zajednički provode UN Women, UNFPA i IOM, u partnerstvu s Ministarstvom za ljudska prava i izbjeglice BiH.

Pod istim okvirom, Ujedinjene nacije BiH također podržavaju nagradu „Amira Lekić“, koja odaje počast novim producenticama mlađim od 35 godina u Bosni i Hercegovini, osiguravajući održiv lanac žena koje oblikuju audiovizuelni narativ regije.

Dobitnicu nagrade CineLink Female Voices (ženski glasovi) odabrat će tročlani žiri u sastavu Aida Begić, Nataša Bučar i Dita Rietuma.

Aida Begić rođena je u Sarajevu. Njen debitantski film „Snijeg“ premijerno je prikazan u Cannesu u programu Semaine de la Critique gdje je osvojila Grand Prix. Njen film „Djeca” premijerno je prikazan u kanskom programu Un Certain Regard gdje je dobio posebnu nagradu žirija. Snimila je kratki film „Album“, dio omnibusa „Mostovi Sarajeva“ koji je imao svjetsku premijeru u programu Specijalna projekcija u Cannesu. Profesorica je na Akademiji scenskih umjetnosti u Sarajevu. Članica je AMPAS-a, EFA-e, UFRBiH-a i SACD-a. Njen igrani film „Ne ostavljaj me“ osvojio je brojne nagrade na festivalima širom svijeta, kao i njen posljednji igrani film „Balada“ koji je premijerno prikazan u Takmičarskom programu Sarajevo Film Festivala. Sve četiri igrana filma bili su bh. kandidati za Oscara®.

Nataša Bučar direktorica je Slovenskog filmskog centra s velikim iskustvom u filmskoj industriji. Već nekoliko godina vodi Ljubljanski međunarodni filmski festival, najveći međunarodni filmski festival u Sloveniji. Istovremeno je vodila aktivnosti distribucije filmova unutar centra Cankarjev dom. U prošlosti je menadžerska iskustva sticala kao direktorica Festivala slovenskog filma, kao pomoćnica direktora Slovenskog filmskog fonda i kao generalna direktorica Direktorata za medije pri Ministarstvu kulture Slovenije. Godine 2016. imenovana je za direktoricu Slovenačkog filmskog centra. Ponovno je imenovana za voditeljicu glavne slovenačke filmske institucije na još jedan petogodišnji mandat u decembru 2021. godine. Snažna je zagovornica rodne ravnoteže u filmskom sektoru i članica Upravnog odbora Udruženja reditelja Evropske filmske agencije (EFAD), kao i članica Evropske filmske akademije (EFA).

Dita Rietuma, doktorica umjetnosti, filmska je historičarka, kritičarka i direktorica Nacionalnog filmskog centra Latvije. Od 1993. do 2014. godine radila je kao urednica i filmska kritičarka za Dienu, najveće latvijske dnevne novine. Od 2007. godine predaje na Riga Stradins Univerzitetu kao docentica, a trenutno je profesorica na Latvijskoj akademiji za kulturu. Autorica je i koautorica šest knjiga o historiji svjetske kinematografije. Od 2014. godine dr. Rietuma vodi Nacionalni filmski centar Latvije, vladinu instituciju pod Ministarstvom kulture koja oblikuje i provodi nacionalnu filmsku politiku. Dr. Rietuma je članica Evropske filmske akademije od 2014. godine.

Također predstavlja Latviju u Evropskoj filmskoj promociji (EFP) i članica je Udruženja reditelja Evropske filmske agencije (EFAD). U 1995. godini osnovala je latvijski ogranak Međunarodne federacije filmskih kritičara (FIPRESCI).

Kroz ove nagrade i inicijative, Sarajevo Film Festival aktivno stvara prostor za ženske priče, ulaže u njihov razvoj i zalaže se za pravedne, sigurne i inkluzivne industrijske standarde. Partnerstvom s institucijama, nacionalnim filmskim tijelima i liderima privatnog sektora, Sarajevo Film Festival potvrđuje svoju dugoročnu predanost izgradnji ravnopravnijeg i reprezentativnijeg filmskog okruženja u regiji i šire.